طراحی پوستر در ایران و جهان

پوستر واژه اي است انگليسي به مفهوم آگهي ديواري که از حد رايج كوچكتر نباشد، یک اثر چاپ و تکثیر شده از یک موضوع، درباره یک رویداد یا واقعه ای خاص است که جهت اطلاع رسانی به اقشار جامعه ارائه می شود. می توان گفت «پوستر» گونه ای دیگر از زیر مجموعه های هنر گرافیک است با سابقه بسیار قدیمی که به نامهای مختلفی از جمله: تخته اعلان، آفیش، پلاکارد، آگهی دستی، برگه نمایش، باسمه چوبی و جز اینها شناخته می شد. پوستر در کشورهای مختلف از گذشته تا کنون پیشرفت زیادی داشته و نقش مهمی در تبلیغات کشورها ایفا کرده است. در ادامه به بررسی چند کشور که طراحی پوستر انجام می دهند، می پردازیم.

پوستر در ایران

اگر به تاریخچه ی پوستر در ایران بپردازیم، می توان گفت که حدود صدوپنجاه سال قبل، هنرمندان ایرانی برای تبلیغات دینی و مذهبی بنا به تقاضای افراد یا نیاز جامعه، پوستر را با فنون ساده (گاه به‌ صورت نوشتاری و گاه تصویری) همراه با آرایش‌ها و نقش های زیبا و خطی‌ خوش تهیه می‌ کردند. این زمان را می‌ توان به‌ عنوان تاریخ پیدایش هنر (اعلان) در ایران به‌ حساب آورد. در بیشتر این اعلان‌ها خوشنویسی عنصر اصلی بوده و اگر تصویری هم وجود داشت، دارای رنگ‌های سیاه و سفید، تک‌ رنگ، و گاه آمیزه‌ای از رنگ‌های مختلف طبیعی بود که شفافیت و درخشش و جذابیت خیره کننده ای نداشت.

البته یکی از دلایل واضح نبودن کار، ممکن است به‌ سبب کیفیت رنگ ها، کهنگی کار و یا نوع چاپ بوده باشد. هنرمند ایرانی و طراح این کار با آگاهی کامل از معنای تبلیغات و آشنایی با عناصر آن، اثر خود را می‌آفرید و مشتری معمولاً آن را در قابی زیبا در بهترین نقطه خانه یا محل کسب و کارش نصب می‌ کرد.

پوستر در ترکیه

هنگامی که امپراطوری جدید ترکیه قصد جدایی از امپراطوری عثمانی را داشت، تصمیم گرفت در مسائل سیاسی، فرهنگی، مد و تبلیغات و ایده های تکنولوژیکی از غرب الهام بگیرد. این یعنی طراحی گرافیکی ترکی به طور اساسی تغییر کرد و از جنس طراحی غربی شد. بزرگترین تحولی که این مدرن شدن با خود به همراه داشت تغییر الفبای عربی به الفبای لاتین بود. از بین مهمترین نام ها در طراحی گرافیکی ترکیه ای تا سال ۱۹۵۰ می توان Ihap Hulusi Gorey را نام برد. به دلیل مهارت او در زمینه های مختلف طراحی او را (پادشاه هنر گرافیک) می نامیدند.

طراحی گرافیکی زمانی توسعه پیدا کرد که نیاز به آن در پوسترهای سیاسی، اجتماعی و جزوات افزایش پیدا کرد. اما با پایان یافتن دهه ۷۰ طراحی گرافیکی وارد عرصه جدیدی شده و استفاده از آن در زمینه های تجاری و تبلیغاتی افزایش یافت. حالا جامعه هنرمندان گرافیست ترکیه ای طراحانی در زمینه های مختلف مثل طراحی پوستر، لوگو، جلد کتاب، برند، سربرگ، طراحی وب و … دارد.

پوستر در مصر

تاریخ طراحی پوستر در مصر به هزاران سال پیش باز می گردد. این کشور صاحب یکی از قدیمی ترین تمدن های دنیاست. مصر سرزمین مومیایی ها، اهرام ثلاثه شگفت انگیز، ابوالهول جیزه است. تمدن کهن این سرزمین، تاثیر زیادی در تاریخ هنر این سرزمین گذاشته است. اولین شواهد ارتباطات بصری در شکل هیروگلیف مصری پیدا شده که توسط کشیشان معبد حک شده بود. هیروگلیف ها تنها اشکال بصری و نوشتاری ارتباطی مصری ها بودند. مصری ها جزو اولین اقوامی هستند که برای دستیابی به یک کل معنادار کلمات و تصاویر را با هم ترکیب می کردند. نقاشی های مصر باستان را اغلب گرافیک هایی با خطوط محیطی برجسته و سایه های مسطح تشکیل می دادند.

ترسیم نقاشی ها اکثرا سمبولیک بوده تا واقعی. پس از سقوط امپراطوری بزرگ مصر این کشور وارد دوران سختی شد. برای قرن ها این کشور تحت کنترل و اشغال کشورهای بیگانه بود. با شروع قرن بیستم، مصری ها به ملتی مدرن تبدیل شدند؛ بنابراین از طراحی مدرن به عنوان ابزاری برای ظاهرسازی هویت خود به عنوان ملتی مستقل و آزاد استفاده کردند. ابزارها و امکانات جدیدی مثل عکاسی، نقاشی و سینما به آنها معرفی شد و طراحی گرافیکی مدرن را شناختند. آنها به هنر مصر باستان که بیشتر با ان مانوس و آشنا بودند برگشتند و خود را از تاثیر پذیرفتن از فرهنگ عربی و آفریقایی و ساری فرهنگ های بیگانه خارج کردند. حالا دروازه های خود را به سوی ورود سبک ها و فناوری های جدید برای داشتن دنیایی مدرن باز کرده اند.

پوستر در فیلیپین

فیلیپینی ها عاشق طبیعت و مردمانی شوخ طبع هستند که این برای مردمانی که با فقر و فساد دست و پنجه نرم می کنند طنز آمیز و تعجب آور است. به دلیل اشغال این کشور توسط آمریکایی ها و ارتباطشان با آنها، فرهنگی شبیه به آمریکایی ها را داشته اند. زبان و فرهنگ عمومی فیلیپینی ها احتمالا بیشتر غربی است تا آسیایی. فیلیپینی ها همچنین تا حد زیادی تحت تاثیر طرح های کمدی و گرافیکی قرار گرفته اند. در طول جنگ جهانی دوم آمریکایی ها کمدی را نیز وارد این جزایر کردند. از آن پس این نوع کتاب ها طرفداران زیادی پیدا کرد و هر کس با خواندن این کتاب ها بزرگ می شد. امروزه می توان هنر پاپ را در طراحی گرافیکی فیلیپینی مشاهده کرد.

طراحی پوستر در تایلند

پترن ها از عناصر متداولی هستند که در آثار طراحان تایلندی به چشم می خورد، همچنین می توان استفاده مکرر از رنگ و بافت را نیز در آثار تایلندی ها دید. در مقایسه با سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل فیلیپین، در طراحی های تایلندی کمتر از رنگ استفاده می شود. مذهب اصلی مردم تایلند بودا است، بنابراین هنرهای بصری در این کشور اساسا بودایی است. طراحی های گرافیکی مملو از بافت ها و ساختارهای گوناگون است و این عناصر آشکارا با الهام از معماری ساختمان ها و الگوهای تایلندی طراحی می شوند.

پوستر در کوبا

دوران طلایی طراحی گرافیکی کوبایی از سال ۱۶۶۵ آغاز شد و ده سال بعد یعنی در سال ۱۶۷۵ به پایان رسید. این سال ها پر رونق ترین سال های شکوفایی طراحی گرافیکی کوبا بود. هنرمندان گرافیست کوبایی عناصر سبک های مختلف هنری، مثل هنر دکو، را با هنر کوبایی ترکیب کرده و یک سبک متفاوت خلق کردند. در این دوران طلایی Silk Screen یا صفحه ابریشم ابزار رایج و متداول برای طراحی بود چون قابلیت این صفحه به گونه ای بود که می توانستند مجددا از آن برای طراحی پوسترها و نقاشی ها استفاده کنند.

طراحی گرافیکی کوبایی قدرتمند و ماندگار است و هنوز هم مانند گذشته از تاثیر اجتماعی حیرت انگیزی برخوردار است. کوبایی ها به رنگ های قرمز و زرد و سیاه علاقه خاصی دارند. انقلاب کوبا تحول بزرگی در تاریخ و جامعه این کشور ایجاد کرد. این انقلاب طراحی گرافیکی کوبا را نیز تحت تاثیر قرار داد. تبلیغات موضوع و سوژه رایج در میان طراحان کوبایی است.

طراحی پوستر در لهستان

هنر پوستر سازی لهستان در دوره (لهستان جوان) آغاز شد که از حدود ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۴ ادامه داشت. تا پیش از آن، از مهم ترین آثار هنری لهستان چوب بری هایی بود که هنرمندان مردمی از مناظر روستایی و نقاشی ها می ساختند. بنابر این که نخستین پوسترها اثر نقاشان بوده اند و به شدت نیز از هنر فولکلور لهستان تأثیر گرفته اند. البته هنرمندان آن دوره به وقایع دیگر کشورها نیز توجه داشته اند. در آن زمان، آرنوو، در سراسر اروپای غربی محبوبیت فراوانی داشت. هنر لهستان به احیای نوگرایی لهستانی و پیروی آرمان های هنر جدید (آرنوو) تمایل داشت. با نگاهی به اشتوکا، اثر تئودور آکسنتوویچ ( ۱۹۳۸-۱۸۵۹ ) متوجه اشتباهات فراوان سبک آن به آرنوو خواهیم شد.

طراحی پوستر درعربستان سعودی

در عربستان سعودی که تمامی مطالب تبلیغاتی سانسور می شود سبک تبلیغات در این کشور بر محدودیت هایی برای حضور زنان و بچه ها همراه است و بیشتر مرد گراست. همچنین مقررات مربوط شامل یک فهرست طولانی است که روش و سبک تبلیغات را نیز تعیین می کند.

طراحی پوستر در آمریکا

در سبك تبليغات امريكايی، حمايت از فرهنگ رايج و جاری در آن كشور، به وضوح مشاهده می شود. شيوه برخورد با مخاطب، مستقيم، بی واسطه و بی پروا است. اصل رقابت در هر فعاليتی مورد نظر است و پيام دهنده می داند كه در يك جامعه رقابتی زندگی می كند. نقش مرد و جنس مذكر بسيار قوی و دارای اعتبار و اهميت است، منافع فرد بر منافع گروه ارجحيت و اولويت دارد و مخاطب تحريک می شود تا حد امكان از منافع خود دفاع كند. فرم و شكل ارائه پیام، ساده و قابل درک برای عموم است.

در گفت وگوها از اطلاعات و اعداد و ارقام و آمار كمك گرفته می شود و به طور ضمنی به خريدار احتمالی گفته می شود چرا بايد آن محصول را خریداری كند. گفت وگوها در تبليغات راديویی و تلويزيونی، عاميانه و محاوره‌ای است. از قوه بحث و استدلال، توصيف و كوبندگی استفاده می شود. تبليغات آمریکایی بايد مخاطب را به نقطه حساس يا به نتيجه نهایی برساند، انگيزه ايجاد كند يا تصميم ساز شود.

پوستر در انگلیس

سبك تبليغات انگليسی نشان دهنده یک جامعه فوق العاده فردگرا است. آگهی های تبليغاتی معمولا بر فرد يا يک زن و شوهر تمركز می كنند و كمتر موردی می توان يافت كه تمركز بر گروهي از افراد باشد. در اين جامعه نيز مانند آمريكا اهميت و قدرت مرد و جنس مذكر مورد تاكيد است. پيام بسياری از طراحی پوستر ها اين است كه اگر شما اين كالا را بخريد، نسبت به ديگران متمايز و برجسته‌ تر می شويد. در بسياری از آگهی های انگليسی اين خطاب كه ((هر کاری دوست داری انجام بده)) يا ((به وجود خودت اهميت بده)) وجود دارد. جوانان محور و هدف بسياری از آگهی ها هستند.

اين امر نشان دهنده فرهنگ فاصله بين دو نسل است. قدرت اين فاصله به حدی است كه جوانان را دارای نيرویی برابر و حتی بيشتر از بزرگسالان می داند. به موجب اين فرهنگ، يک دختر جوان به مادرش ياد می دهد كه كدام ماده شوينده بهتر از ديگری است و بهترين نتيجه را می دهد. مهم ترین نکته مستقل نشان دادن جوانان است.

نتیجه گیری

سبک تبليغات در كشورها نشان دهنده ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در آن كشورهاست. اما اصالت ارزش‌ها بيشتر از قدرت سبک ها است. تبليغات، بيان فرهنگ‌ها، شعائر، استعارات و… دیگر مواردی است كه به نوبه خود بر ارزش‌های فرهنگی جوامع می افزايند. به همين علت است كه تبليغات از مبالغه و مثبت گرايی امريكايی در مقابل تبليغات به روش طنز انگليسی يا رومانتيک فرانسوی يا فنی و علمی آلمانی متمايز می شود. در کل هر کشور با توجه به فرهنگ، اجتماع، سیاست، دین و مذهب و … تبلیغات متنوعی دارد که هر روزه در حال پیشرفت است و بنا به روحیه ی مردم پوسترهای تبلیغاتی مختلف طراحی می شود.